Η Αγία Ελένη (Flavia Iulia Helena Augusta), η μητέρα του γλυκυτάτου βλαστού (1), του Μεγάλου Κωνσταντίνου, δεν ήταν για τον αυτοκράτορα απλώς η μητέρα του. Ήταν ο άνθρωπος που με τη χριστομίμητη ταπείνωση άσκησε καθοριστική επίδραση στην προσωπικότητα και ιδιαίτερα στη θρησκευτική συνείδηση του υιού της.

Παρά το γεγονός ότι στα νεανικά του χρόνια ο Κωνσταντίνος στερήθηκε τη μητρική θαλπωρή, αφού σύμφωνα με τις πηγές, ήταν σχεδόν μόνιμη η παρουσία του στα αυτοκρατορικά στρατόπεδα και τα πεδία των μαχών, εν τούτοις είναι βέβαιο ότι στην πορεία της κοινωνίας του με τον Τριαδικό Θεό, η μητέρα του είχε το μεγαλύτερο μερίδιο συμβολής. Αυτό φυσικά το βίωνε ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο οποίος την περιέβαλλε με βασιλικές τιμές, δίνοντάς της αρχικά τον τίτλο της επιφανεστάτης γυναικός και στη συνέχεια τον τίτλο της Αυγούστας.

Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας περί το 247 μ.Χ. Φαίνεται ότι ήταν ταπεινής καταγωγής (2) και, όπως προαναφέραμε, θυγατέρα ενός πανδοχέως από το Δρέπανο της Βιθυνίας.

Μεταξύ των ετών 274 έως 288 μ.Χ. γέννησε στη Ναϊσσό της Μοισίας τον Κωνσταντίνο. Όταν, πέντε έτη αργότερα, ο Κωνστάντιος Χλωρός έγινε Καίσαρας από τον Διοκλητιανό, αναγκάσθηκε να την απομακρύνει για να συζευχθεί τη Θεοδώρα, θετή κόρη του αυτοκράτορος Μαξιμιανού, και να έχει έτσι το συγγενικό εκείνο δεσμό, ο οποίος θα του ήταν χρήσιμος για τη στερεότητα του διοκλητιανείου τετραρχικού συστήματος. Παρά το γεγονός αυτό ο Μέγας Κωνσταντίνος τιμούσε ιδιαίτερα τη μητέρα του.

Η Αγία Ελένη έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση νέων Εκκλησιών στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και επί του Όρους των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανή).

Αγιογραφος: Γιαννούλης Λυμπερόπουλος

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ

Η Αγία Ελένη κοιμήθηκε με ειρήνη μάλλον το 328 μ.Χ. σε ηλικία ογδόντα ετών. Ο ιστορικός Ευσέβιος γράφει ότι η Αγία προαισθάνθηκε τον θάνατό της και κατά την ώρα της εξόδου της από τον επίγειο βίο ήταν δίπλα της και ο Μέγας Κωνσταντίνος που την αγκάλιαζε με τα χέρια του, έτσι ώστε να δίνεται η εντύπωση πως δεν έχει πεθάνει, αλλά απλά μετατέθηκε από την επίγεια ζωή στην επουράνια.

Όπως ήταν φυσικό ο υιός της μετέφερε το τίμιο λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη και την ενταφίασε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ

Ο ελληνικός λαός έχει συνδέσει πλήθος παραδόσεων με την Αγία Ελένη· μαζί με τον Άγιο Κωνσταντίνο θεωρούνται προστάτες των προσκυνητών στους Αγίους Τόπους. «Με την βοήθεια του Αγίου Κωνσταντίνου να πάτε και με την ευχή της Αγίας Ελένης να γυρίσετε», έλεγαν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας.

Σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας υπάρχουν ιστορικές αναφορές και παραδόσεις, ότι η Αγία πέρασε και ευλόγησε τον τόπο τους ιδρύοντας Εκκλησίες, είτε πηγαίνοντας προς τα Ιεροσόλυμα είτε επιστρέφοντας. Η Ρόδος, η Κάλυμνος, η Τήλος, το Καστελόριζο (όπου με τον Άγιο Κωνσταντίνο είναι οι πολιούχοι του νησιού), η Νάξος, η Πάρος, είναι μερικά μόνο από τα ελληνικά νησιά που επισκέφθηκε η Αγία Ελένη.

Στην Πάρο, η Αγία Ελένη προσευχήθηκε να την αξιώσει η Παναγία να βρει τον Τίμιο Σταυρό και έταξε να κτίσει ναό αφιερωμένο στη Θεομήτορα. Εκπλήρωσε το τάμα της και έκτισε το ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής. Το σωζώμενο κτίσμα είναι έργο της εποχής του Ιουστινιανού, όμως κατά τις αναστηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν αποδείχθηκε ότι του ιουστινιάνειου ναού προϋπήρχε ξυλόστεγη βασιλική της εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Επίσης στην Ιερά Μονή του Όρους Σινά η Αγία Ελένη ανήγειρε παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία και αμυντικό πύργο για την προστασία των μοναχών που σώζεται μέχρι σήμερα και αποκαλείται «Πύργος της Αγίας Ελένης».

Ο μυρωδάτος και χιλιοτραγουδισμένος βασιλικός, το πολυαγαπημένο φυτό του ελληνικού λαού, συνδέεται με τον Τίμιο Σταυρό και την Αγία Ελένη. Η παράδοση αναφέρει ότι όταν η Αγία Ελένη είχε φτάσει στα Ιεροσόλυμα, δεν ήξερε πού να σκάψει για να βρει τον Τίμιο Σταυρό. Καθώς βάδιζε προβληματισμένη, μύρισε ένα υπέροχο άρωμα. Ψάχνοντας να δει από πού προέρχεται η εξαίσια ευωδία, εντόπισε ένα μέρος όπου ήταν γεμάτο από πράσινους θάμνους. Αυτοί ήταν που μύριζαν τόσο όμορφα. Τότε κατάλαβε ότι έπρεπε να σκάψει σε αυτό το σημείο και εκεί, κάτω από τη ρίζα του εύοσμου φυτού, βρήκε τον Σταυρό του Χριστού. Από τότε το ταπεινό αυτό φυτό ονομάστηκε «βασιλικός», επειδή φύτρωσε στο σημείο που σταυρώθηκε ο Βασιλεύς του κόσμου και επειδή οδήγησε τη βασίλισσα Αγία Ελένη να βρει το αρραγές τρόπαιο των χριστιανών, το σωτήριο όπλο, τον Τίμιο Σταυρό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:


ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1). Στιχηρό Προσόμοιο Εσπερινού 21ης Μαΐου.
(2). Αμβροσίου Μεδιολάνων, «De obitu Theodosii Oratio», Ρ.L. 16, 1385-1406.